Uğurcan Yardımoğlu
Asgari Fiyat Tespit Kurulu, minimum fiyata yapılacak orta artırım oranı belirleme çalışmaları kapsamında yarın birinci toplantısını yapacak. Gözler yapılacak maaş artışında ve artırımın oranındayken taban fiyatta gerçekleşecek artırımın 85 milyonun cebine yansıyacağı biliniyor. Yapılacak düzenleme sonrasında 65 yaş aylığı, işsizlik maaşı, staj fiyatı, toplumsal yardımlar da artacak. Taban fiyattaki maaş artışı bütün iş kollarını kapsayacak. Belirlenen taban fiyatı ödemeyen patrona idari para cezası uygulanacak. Bütün Türkiye’nin kilitlendiği bu tartışmada personel ve patron temsilcilerinin masaya hangi teklifle gelecekleri merak ediliyor.
Patronların temsilcisi TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol da minimum fiyat hakkında yaptığı açıklamada taban fiyatın dolara endekslenmemesi gerektiğini ve enflasyonun da ‘düşüş trendi’nde olduğunu söyledi. İşverenlerin talebinin işletmelerinin ‘maliyet’ hesabına uygun bir biçimde işçilerin isteklerini karşılaması beklenmiyor.
Emekçilerin temsilcisi Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay ise bugün yaptığı açıklamada “Önümüzü bir görelim. Geçen sene biliyorsunuz teklifi makul bulmayınca toplantıya gitmedik. İşimize gelmeyen bir sayı olursa tekrar gitmeyiz” dedi.
Atalay taban fiyata ait bir sayı söylem etmezken Türk-İş’in bünyesinde taban fiyatlı bulunmadığını da belirerek toplantılara bir minimum ücretlinin katılması gerektiğini söyledi. İşverenlere da davet yapan Atalay, “Çalışana minimum fiyatın üzerinde fiyat ver. Elini tutan mı var?”
Türk İş ‘masadan kalkma’ stratejisini daha evvel de uygulamış hükümet ve işverenler nezdinden bu aksiyonun rastgele bir tesiri olmamıştı. Ergün Atalay sendikacılık ömrü boyunca AKP ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’la sıkı münasebetler geliştirmiş bir isim.
ATALAY’IN KIRMIZI ÇİZGİSİ: KENDİ MAAŞININ 4’TE 1’İ
Ergün Atalay’ın daha pazarlıklar başlamadan taban fiyat için 7.785 lirayı “kırmızı çizgi” göstermesi çalışanların reaksiyonlarına neden oldu. Bu periyotta Atalay’ın maaşı gündeme geldi. Türk-İş’in kendisine tahsis ettiği sürücülü Audi 6 marka makam aracı ve 25 bin TL maaşı vardı. “Çok düşük bir maaş alıyorum” dedi lakin personel için istediği maaşın dört katını alıyordu.
Atalay’ın emekçilere reva gördüğü ölçüsü açıkladığı sırada kendi sendikası 4 kişilik ailenin besin harcaması yani “açlık sınırı”nı 8.130 tl hesaplamıştı. Atalay’ın çalışanlar için çektiği kırmızı çizgi açlık hududunun altındaydı.
TÜRK-İŞ’İN HAREKET STİLİ: “MASADAN KALKMAK”
Tepkiler üzerine geçen yılın aralık ayında yapılan taban fiyat görüşmelerinde Atalay, “Türk-İş’in resmi teklifi 9 bin TL’dir.” Diyerek teklifini düzeltmişti. Verirlerse masaya oturur, görüşür imzalarız, vermezlerse bu sıkıntının içinde olmayız” demişti. Hükümet, çalışanlara minimum fiyat olarak 9 bin TL sayısını uygun görmemiş, 2023 yılı için 8506 TL’ye yükselmişti. Atalay sahiden de masadan kalkmış lakin bunun dışında hiçbir adım atmamıştı. Türk-İş Genel Sekreteri Pevrul Kavlak da “Gerekirse meydanlara çıkacağız” demişti. Fakat bu açıklamanın da gereği yapılmadı, rastgele bir grev ya da hareket gerçekleşmedi. Sonuç olarak minimum fiyat hükümetin tespit ettiği sayıda kaldı.
“SÜTTEN AĞZI YANAN YOĞURDU ÜFLEYE ÜFLEYE…”
Ergün Atalay’ın 2023 taban fiyatının tespiti sırasında ortaya koyduğu tutum 2020’nin aralık ayında yapılan görüşmeleri akla getirdi. Atalay o devirde 2021 taban fiyatı için “3 bin liranın altında bir teklif getirilmemelidir” demişti. Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) 2021 yılı taban fiyatı için talebini net 3 bin 800 lira olarak açıklamıştı. Hak-İş ise bu mevzuda sessizliğini korumuştu. 2021 taban fiyatı hükümet tarafından 2.825,90 TL olarak belirlenmiş, Türk-İş’ten hükümete yönelik rastgele bir reaksiyon gelmemişti. Hükümeti, demokratik yollarla ve anayasal haklara dayanarak istenen sayıya zorlayacak rastgele bir adım atılmamıştı.
Atalay, 2021 Aralık ayında yapılan taban fiyat görüşmelerinde ise bir evvelki yıl yaptığı kesin açıklamaların gereğini yerine getiremediğinden olsa gerek sayı söylem etmekten kaçınmış lakin Türk-İş’in o dönemki beklentisinin 4 bin TL’nin üstünde olduğu kamuoyunda lisana getirilmişti. DİSK ise birebir periyot minimum fiyatın 5200 tl olması gerektiğini belirtmişti. Hükümet 2022 yılı için taban fiyatı 4.253,4 TL olarak belirlemiş ve uygulamıştı. Lakin bu fiyat yılın birinci birkaç ayında enflasyon karşısında erimiş, taban fiyata ikinci artırım yapılmıştı. 2023 yılı için belirlenen minimum fiyat de bilhassa büyükşehirlerde yüksek enflasyon nedeniyle eriyor, lakin Türk-İş Şubat ayında ‘asgari fiyata ek zam’ taleplerinin olmadığını açıklamıştı. Artık taban fiyata ek artırım görüşmelerinde ne kadar kararlı olacakları merakla bekleniyor.
MALUMUN İLANI: “UZAŞA İŞ KARIŞACAKTI”
Türk İş Genel Başkanı Ergün Atalay, 2019’da toplu iş kontratı görüşmeleri sırasında mikrofonun açık olduğunu unutup “Uzasa işi karıştıracağız. En azından kapattım böyle” dedi. Emekçinin hakkını savunmaktan vaz geçip görüşmeleri işler karışmadan kesmişti. Türk-İş Başkanı, yüzde 15 zam talebiyle oturduğu masada yüzde 8’e imza atmayı “uzasa iş karışacaktı” diye gerekçelendiriyordu.
“Açık mikrofon” skandalı patlak verince Tek-Gıda İş Genel Başkanı Mustafa Türkel şunları söyledi: “Sayın Atalay’ı yaklaşık 20 yıldan bu yana tanıyorum. Bu kelamlar malumun ilanından öbür bir şey değil. Türk-İş Lideri Sayın Atalay AKP’ye karşı borcunu yerine getiriyor. Mukavele öncesinde grev ve aksiyon lafını konuşmaktan korkan bir Türk- İş başkanı vardı. Böyle düşünen bir sendikacının Türk-İş’in başında olması, emekçi sınıfı ve emek gayreti açısından bir talihsizliktir… Türkiye personel sınıfı Türk-İş’in bu yetersiz yöneticileri yüzünden ağır bedeller ödüyor.”
AKP’Lİ BİR SENDİKACININ ‘SARI’ PORTRESİ
Sendikacı, STK Yöneticisi, Türk-İş Genel Başkanı, Demiryol-İş Genel Başkanı. 1954 yılında Adapazarı’nda doğdu. 1967 yılında Donatım İlkokulundan mezun oldu. 1968 yılında TCDD Çıraklık Okuluna girdi ve buradan 1972 yılında mezun oldu. Tıpkı yıl Adapazarı Vagon Fabrikası’nda işbaşı yaptı.
1978 yılında TÜVASAŞ işyeri sendika temsilciliğine getirildi. 1982 yılında yapılan seçimlerde Demiryol-İş Sendikası Adapazarı Şube Mali Sekreterliğine ve 1992 yılında Şube Başkanlığına seçildi. 1999 yılında Demiryol-İş Sendikası 6. Olağan Genel Şurasında yapılan seçimlerde Genel Başkanlığa seçildi. 2002’de yedekten girdiği TÜRK-İŞ İdare Heyeti’nde Genel Eğitim Sekreterliği misyonuna getirildi. İstifa eden evvelki Lider Mustafa Kumlu’nun yerine 2013’te Yönetim Kurulu Kararı ile Türk-İş Genel Başkanlığına getirildi.
2016’da oğlu Mehmet Fatih’in düğünü Atalayı’ın iktidarla ilgilerini gözler önüne serdi.. Adapazarı’nda yapılan düğün merasiminde iktidar neredeyse hazır bulunmuştu. Vaktin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, eski Ulusal Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik, eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu, AKP Genel Lider Yardımcısı Şaban Dişli, Sakarya Valisi Hüseyin Avni Coş, Sakarya Belediye Başkanı Zeki Toçoğlu oradaydı. Haberlere nazaran eski Başbakan Binali Yıldırım ile de ortalarında su sızmıyordu. Hatta bir orta havuz medyası bir kelamı nedeniyle Ergun Atalay’a yüklenince şahsen ziyaret etti, yakınlığı gösterdi. Hücumlar bir anda durdu.
Yalçın Akdoğan, Türk İş Liderinin iktidara bu yakınlığının sırrını, “Atalay’ın Cumhurbaşkanımız Erdoğan’la da samimi bir dostluğu, çok eskilere dayanan bir hukuku vardır” diye açıkladı bir yazısında. Bu dostluk Atalay’ın Demiryol-İş Genel Başkanlığı devrine dayanıyordu. Atalay, o dönemde parti kurma çalışmaları içindeki Erdoğan ile sık sık görüşüyor, hatta Demiryol-İş Sendikası misafirhanesinde ağırlıyordu. Erdoğan da Adapazarı ziyaretlerinde evvel ona uğramayı ihmal etmiyordu.
Atalay’ın mikrofon ‘kazası’, ‘kırmızı çizgileri’ ve eylemsizliğini hayat öyküsü gereğince açıklıyor.